HIDIRELLEZ

Hıdırellezi duymayan yoktur.

Dünyada darda kalanların kurtarıcısı, yardımcısı olduğu düşünülen Hızır ile denizlerin hâkimi olduğuna inanılan İlyas'ın yeryüzünde buluştukları toprağı ve suyu koruyan, insanlara yardım eden kutsal kişiler olduklarına inanılıyor. Ve gün olarak düşünülür ve kutlanır.

Hıdırellez Orta Asya, Ortadoğu, Anadolu ve Balkanlar'da kutlanan mevsimlik bayramlardan biridir.

Hızır günü ( Ruz-ı Hızır ) olarak adlandırılan Hıdırellez, miladi takvim göre 6 Mayıs, Rumi takvim göre 23 Nisan Hıdırellez günüdür.

6 Mayıs'tan başlayıp 7 Kasım'a kadar olan süre Hızır Günleri adıyla yaz mevsiminin başlangıcı olarak başladığından, bu yüzden 5 Mayıs günü gecesi kış mevsiminin bitip sıcak yaz günlerinin başladığı anlamına gelmektedir.

Türkiye'de Hıdrellez Bayramı 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan gece kutlanır.

Bugün Hıristiyanlarca da baharın ve doğanın uyanmasının ilk günü olarak kabul edilir; bu günü Rum Ortodokslar ‘’Aya Yorgi’’, Katolikler "Aziz George" günü olarak kutlamaktadırlar

Dolayısıyla Hıdırellez İslam ve Hıristiyan inancında var olduğu görülmektedir.

Günümüzde de Anadolu'da dilek dilenmiş kâğıdı ağaca asma, ateşten atlama gibi eski Türk ritüelleri devam etmektedir.

Hızır’ın abıhayatı (bengi su) içerek ölümsüzlüğe ulaşmış; özellikle de baharda insanlar arasında dolanarak bolluk ve sağlık dağıtan ve darda kalıp başı sıkışanlara yardım eden bir ermiş (veli) veya peygamber olduğuna inanılır.

Hıdırellez de, duaların ve isteklerin kabul olması için sadaka verme, oruç tutma ve kurban kesme ,adak kesme âdeti vardır, türlü dileklerde bulunmak için beyaz elbiseler giyerek yeşil ve bol sulu kırlara gider ve eğlenir. Kutlamalar yeşillik, ağaçlık alanlarda, su kenarlarında, bir türbe ya da yatırın yanında yapılmaktadır. Dolayısıyla halk arasında bu gibi yerlere ‘’Hıdırlık’’ denir.

Hıdrellez Günü yapılan. Kurban ve adaklar "Hızır hakkı” içindir, çünkü tüm bunlar Hızır’ı görmek içindir.

Bugünde toplanan çiçekler kaynatılıp içilirse hastalıklara iyi geleceği, bu su ile kırk gün yıkanan kişinin gençleşip güzelleşeceğine inanılır.

"Hızır Hakkı" için kurban kesmek, bunu dağıtmak ve yemek yaparak davet etmek gelenekler arasındadır. Diyarbakır'da Ciğaret adıyla yapılan bir törende taze kuzu kesilerek ve bunun yenmesiyle bedenlerinin sağlık ve canlılık kazanacağı inanılmaktadır.

Hızır'ın elinin değdiği her şeyin kat kat artığı inancıyla Hızır günü arifesinde yiyecek kaplarının, ambarların ve para keselerinin ağzı açık bırakılır ki Hızır gelip el değerek bereketini artırsın diye beklenir Hatta bazıları Ev, bağ, bahçe isteyenler küçük bir modelini yaparak bir yerlere bırakılar, ziynet eşyası isteyenler ağaç yapraklarını kollarına veya boyunlarına takarak isteklerine kavuşacaklarına inanır.

Hıdrellezde, talih ve kısmet açtırmak isteyen genç kız ve kadınlar yüzük, küpe gibi eşyalarını çömleğe atarak çömleğin üzerine su ile doldurulduktan sonra ağzı kapatılıp, çömlek bir gece boyunca gül ağacının dibinde konarak, ertesi günü kadınlar, çömleği ortaya koyarak maniler eşliğinde eşyaları çıkarmaya başlarlar. Bu törene bölgelere göre “baht açma”, “bahtiyar”, “mantıfar”, “dağara yüzük atma”, “niyet çıkarma”, “mani çekme” adlar verilir.

Hızır Sopası geleneği ise şifa olduğu inanılan bir sopayla Hızır adına ağıran yerlere vurularak şifa beklenilmektedir.

Kutlamalarda dilek dileme, ateş üstünden atlama başka bir uygulamadır.

Dileklerini kırmızı kurdeleye bağlayıp gül ağacına asarlar.

5 Mayıs akşam ezanı vakti gül ağacında dilek dileme zamanıdır. Gül dallarına paralar asılır yâda gül dibine gömülürmüş ya da açık cüzdan bırakılır, dilekler bir kâğıda yazılıp asılabileceği gibi şekil olarak da gül ağacının altına çizilebilir. Bunu küçük taşlarla yapabileceğiniz gibi toprakla da oluşturabilirsiniz.

Hıdırellez akşamı asılan paralar ve dilekler 6 Mayıs sabahı erkenden geri toplanarak para cüzdana konulur ve yıl boyunca harcanmaz bu para kişiye yıl boyunca darlık ve parasızlık yüzü göstermeyeceğine inanılır.

Hıdırellez akşamında evdeki her kişi için yedi fasulye ya da yedi nohut ekilir ki kişilerin başına gelebilecek kötülüklerin ekilen bu fasulye ya da nohutlar gelmesi dilenir.

Yoğurt mayalama geleneği ise; Hıdrellez ve takip eden 2 gün süresince sabah ezanı ile tan ağarması arasındaki sürede doğadaki bitkilerin üzerinden toplanan çiy tanelerinden maya yapılır, Bazı bölgelerde ise sütün içine tahta kaşık konarak elde edilen maya ve bir sene süreyle kullanılır.

Romanlar 5-6 Mayıs'ı Kakava Bayramı adıyla kutlar ve Edirne gibi illerde Kakava Şenlikleri düzenlenir.

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) 2017'de Hıdrellez'i 'İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi'ne kaydederek ,bu belgede 'Bahar Kutlaması' olarak tanımlanan 'Hıdrellez'in "Hıdırellez, Hızır-İlyas, Ederlezi, Kakava, Haftamal, Eğrilce, Eğrice" adlarıyla kutlandığı belirtiliyor.

Hıdırellez'in nasıl ortaya çıktığına gelinirse bazı kayıtların Mezopotamya ile Anadolu kültürlerine ait olduğu; bazı kayıtların da İslamiyet öncesi Orta Asya Türk kültür ve inançlarına ait olduğu yolundadır.

HIDIRELLEZ DUASI

Bismillahirahmanirahim

Bin bir adım bir adım /Allah bir adım adım / Kerim kerem Allah /Başımda bir duman var yardım eyle ya Allah / La ilaha illallah muhammeden resullullah yetiş imdadıma hızır ile Allah birsin sen kulla mişersin biz gibi kulların yardımcısı sensin hızır deryada erdim murada amin.