Soba ve şofben zehirlenmelerine dikkat!

Alaca Belediyesi Zabıta Müdürlüğü, karbonmonoksit zehirlenmelerine karşı uyardı.

Zabıta Müdürlüğü’nden konuyla ilgili bir açıklama yapıldı.

Yapılan açıklamada; "Özellikle soba dumanına bağlı karbonmonoksit zehirlenmeleri topluca ölümlere yol açmaktadır. Bir aileden çok sayıda kişi aynı anda kaybedilmektedir. Alınacak tedbirlerle karbon monoksit zehirlenmesine bağlı ölümler önlenebilir" denildi.

Açıklamada şu bilgiler verildi:

“Karbonmonoksit renksiz, tatsız, kokusuz, yanıcı zehirli bir gazdır. Vücuda solunum yolu ile girer ve doğrudan kana geçerek oksijen alımını engeller, zehirlenme ve ölüme neden olur. Karbon monoksit zehirlenmeleri sıklıkla; kapalı ortamlarda açık ocaklar, bacası çekmeyen soba, şofben, bacasız gaz sobalarında yakıtın iyi yanmaması nedeniyle meydana gelir. Karbon monoksitle meydana gelen zehirlenmelerde kısa süre içerisinde tıbbi müdahale yapılmaz ise ölümle sonuçlanabilmektedir.

Ülkemiz genelinde önemli bir halk sağlığı sorunu olan ve her yıl özellikle kış aylarında sobaların, kombilerin ve şofbenlerin yanmasıyla birlikte ülkemizin hemen her bölgesinden çok sayıda karbonmonoksit zehirlenmesi haberleri medyaya yansımakta ve tüm sezon boyunca hemen her gün bu haberleri okumaktayız. Nice ocaklar sönmekte ve aile boyu facialar yaşanmaktadır. Yüzlerce vatandaşımız hayatını kaybetmekte, bir o kadarı da sakat kalmaktadır. Özellikle soba dumanına bağlı karbon monoksit zehirlenmeleri topluca ölümlere yol açmaktadır. Bir aileden çok sayıda kişi aynı anda kaybedilmektedir. Alınacak tedbirlerle karbon monoksit zehirlenmesine bağlı ölümler önlenebilir.

24.03.2015 tarihinde ise ilgili kurum ve kuruluşların katılımıyla açılış toplantısı yapılmış ve eylem planı uygulanmaya başlanmıştır. Türkiye Karbonmonoksit Zehirlenmesinin Önlenmesi Programı ve Eylem Planı rehber kitabı hazırlanmıştır. Karbonmonoksit zehirlenmeleri ile ilgili ICD-10 kodları belirlemiştir. Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü ile oluşturulan sistemden ICD-10 kodları ile sağlıklı veri alınması sağlanmıştır. Karbon monoksit zehirlenmeleri hakkında mevcut durum tespiti ve farkındalık anketi 81 ilde uygulanmıştır. 112 acil ve ilk yardım ekiplerine ve hastane acil servis personeline karbonmonoksit zehirlenmelerinden uygulanacak ilk yardım konusunda eğitim materyalleri hazırlanarak eğiticilerin eğitimi yapılmıştır. Türkiye Karbonmonoksit Zehirlenmelerinin Önlenmesi Programı ve Eylem Planı kapsamında çalışmalarımız 2017-2019 yıllarında da devam edecektir.

Bir karbon ve bir oksijen atomundan oluşan, zehirli bir gaz olan karbonmonoksit (CO), doğal gaz, tüp gazı, gaz yağı, benzin, kömür ve odun gibi yakıtların yanması ya da tam olarak yanmaması sonucu oluşur. Duman içinde yoğun olarak bulunmakla birlikte, gazın kendisinin, havadan hafif, kokusuz, tatsız, renksiz olması ve tahriş edici olmaması nedeniyle fark edilmediğinden “sessiz katil veya sinsi düşman” denilir. Yapısında karbon içeren yakıtların, havalandırması az olan yerlerde yanmasıyla, maden ocaklarında, garaj veya benzeri yerlerde egzoz dumanına bağlı olarak, tüp gaz ve şofben kullanılan yerlerde, lodos rüzgarları zamanında sobadan çıkan dumanlarla, yangınlarda diğer toksik gazlarla birlikte, karbonmonoksit zehirlenmesi çok sık görülür.

KARBONMONOKSİT VÜCUDU NASIL ETKİLER?

Karbonmonoksit (CO) gazı, solunduktan sonra akciğerlerden kana geçerek, alyuvar dediğimiz, kırmızı kan hücrelerinin içerisinde bulunan ve dokulara oksijen taşıyan hemoglobine oksijenden ortalama 200 kat daha hızlı ve çok sıkı bağlanarak karboksihemoglobin (COHb) oluşturur. Normalde havadaki oksijenleri oksihemoglobin şeklinde, hücrelere taşıyan alyuvarlar, karbon monoksit gazına maruz kaldığımız süre boyunca, yeterince oksijen taşıyamadığından, hücreler ölmeye başlar ve özellikle beyin başta olmak üzere, kalp ve diğer organlar fonksiyon göremez duruma gelir. Hücre ölümlerinin ilk etkisi beyinde görüldüğünden, vücudun ilk tepkisi baş dönmesi ile baş ağrısıdır. Karbonmonoksit gazının yoğunluğu ve süresi zehirlenmede önemli olup, belirli bir seviyeden sonra hastaya, acil müdahale edilse bile, beyin hücrelerinde ölüm gerçekleşeceğinden geri dönüşü olmayan hasarlar oluşabilir. Zehirlenme belirtileri nelerdir? Karbon monoksit gazına maruz kaldığımızda, kandaki hemoglobinin %20’si karboksihemoglobine dönüştüğünde, baş dönmesi ve baş ağrısı ile başlayan ilk belirtiler, sinyaller görülür, oran %50’ye çıktığında bilinç kaybı, %60-70 civarında ise ölüm gerçekleşir. Hafif zehirlenme belirtileri; baş ağrısı, baş dönmesi, dalgınlık, mide bulantısı, yorgunluk hissi, nefes darlığı, kalp çarpıntısı, ağır zehirlenme belirtileri; sersemlik, unutkanlık, kusma, ciltte kırmızılık, genel bitkinlik, kas krampları, bilinç kaybı, solunum durmasıyla ölüm.

KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİNDE İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR?

Zehirlenen bir kişiye yardım eden kişi, kendisini de korumalıdır. Camlar açılmalı ya da kırılmalıdır. Kişi hızla ortamdan uzaklaştırılmalı, açık havaya çıkılmalıdır Acil Yardım Servisi (112 Hızır Acil) aranmalıdır.

Açık havaya çıkıldığında ya da tehlikeden uzaklaşıldığında, ağız ve burun temizlenmeli, nefes alıp vermesi durmuşsa, suni solunuma (Temel Yaşam Desteğine) başlanmalıdır.

KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Karbonmonoksit zehirlenmesinin tedavisi, hastanın klinik durumuna ve kandaki ‘karboksi hemoglobin (COHb) miktarına göre yürütülür. Hastalara, oksijen ve serum takıldıktan sonra, hayati durumu kontrol altına alınıp, kalp, akciğer ve beyin fonksiyonları değerlendirilir. Karbon monoksit zehirlenmesi şüphesi olan veya teşhisi konulan her hastaya, hızla yüksek dozda (tercihen %100) oksijen tedavisi başlanmalıdır. Ağır karbon monoksit zehirlenmesinde, karboksihemoglobin düzeyi % 40’dan fazla, kalp-dolaşım sistemi ve nörolojik bozuklukları fazla olduğundan, yaklaşık 4 saatlik %100 oksijen tedavisine rağmen düzelmezse, ‘hiperbolik oksijen tedavisine gerek vardır.

HİPERBOLİK OKSİJEN TEDAVİSİ (HBOT) NEDİR?

Zehirlenme ve diyabet, felç, yanıklar gibi birçok hastalıkta hayat kurtaran, hasarı azaltan, kalıcı hasar oluşumunun önlenmesinde de önemli yeri olan tedavi işlemidir. Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBOT), tümüyle basınç odasına giren hastaya, 1 atmosferden (deniz seviyesi) yüksek basınçlarda (genellikle 2-3 atmosfer), maske, endotrakeal tüp veya özel başlıklarla aralıklı olarak %100 oksijen solutularak uygulanan bir tedavi şeklidir. Basınç altında, belirli bir hacim içinde, çok daha fazla oksijen molekülleri olduğundan, yani kanda çok daha fazla çözünmüş hiperbarik oksijenle, hasar görmüş hipoksik hücrelere oksijen sağlanır. Böylece hemoglobine çok sıkı olarak bağlanmış karbon monoksit molekülünden kurtulmak mümkün olabilir.

KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİ İÇİN NE GİBİ ÖNLEMLER ALINABİLİR?

Ev ve işyerlerinde doğal gaz ile kullanılan cihazların her yıl bakımlarını yaptırın. Doğalgaz cihazlarına yeterli oksijen sağlanması için hava girişini kapatmayın. Baca bağlantısının uygun olduğundan emin olun. Bacaların tıkanık olmadığı, temiz olduğundan emin olun. Şofben ve kombi ile ilgili problemlerin giderilmesi konusunda mutlaka yetkili servislere başvurun. Kapalı garajda araçlarınızı uzun süre çalışır durumda bırakmayın. Lodoslu havalarda, bacanız standartlara uygun değilse soba yakmayın. Karbon içeren yakıtların kullanıldığı yerlerde karbon monoksit sensörleri kullanın. İş sağlığı, güvenliği kurallarına ve standartlarına uyun; bu konuda gereken özen ve duyarlılığı gösterin.”